نقدی بر فرضیه الگوی چهارباغ در شکل¬گیری باغ ایرانی

Authors

Abstract:

باغ ایرانی با تاریخ درخشان خود به عنوان یکی از بهترین الگوهای منظرسازی، محصول تعامل سازنده انسان ایرانی در مواجهه با طبیعت است. چرایی و چگونگی شکل این پدیده، محمل نظرات گوناگونی بوده است. از بین عوامل مختلف شکل¬گیری باغ ایرانی و هندسه خاص آن، فرضیه الگوی چهارباغ به عنوان یکی از مشهورترین فرضیه¬ها شناخته شده است. اغلب نقل قول¬ها حاکی از این تعریف است که چهارباغ به باغی گفته می¬شود که به وسیله دو محور عمود بر هم به چهار قسمت با استناد به تعابیر و تفاسیر متعدد از عدد چهار- تقسیم می¬شود؛ محورها در وسط شامل کانال¬های آب بوده و در محل تقاطع محورها، حوض یا کوشکی تعبیه شده است. این تعریف به عنوان ریشه هندسی باغ ایرانی شناخته شده و دارای بیشترین طرفدار در بین اندیشمندان باغ ایرانی است. الگوی چهارباغ در باغ ایرانی چنان مشهور شده است که بسیاری از نویسندگان و محققان فعلی بدون ریشه¬یابی واژه و بررسی تاریخی، آن را بدون هیچ تردیدی به عنوان یک اصل پذیرفته و به کهن الگو بیان می¬کنند. به جرأت می¬توان گفت اغلب نوشته¬های موجود درباره باغ ایرانی که منبع مطالعات دانشجویان و پژوهشگران است مؤید نظریه چهارباغ¬اند؛ به گونه¬ای که فکر درباره باغ ایرانی بدون فرم چهارباغ معنایی ندارد. مقاله درصدد است با بررسی و نقد آرای مختلف در این باب، این الگو را در باغ ایرانی به چالش کشیده و به دنبال معنای واژه چهارباغ و یافتن پاسخ این پرسش باشد که آیا چهارباغ را می¬توان به عنوان الگوی هندسی باغ ایرانی شناخت؟ فرضیه مقاله این است که واژه چهارباغ، نه دلالت بر چهاربخشی بودن باغ ایرانی دارد و نه می¬تواند توجیه کننده شکل و هندسه غالب بر باغ¬های ایرانی باشد. لذا در ابتدا به تعاریف موجود در مورد چهارباغ و ریشه¬ای شکل¬گیری این مفهوم پرداخته و در بخش بعد به بررسی تاریخی و تحلیل الگوی هارباغ به نقد نظریات موجود و بهره¬گیری از روایات و اسناد متضاد به اثبات فرضیه تحقیق می¬پردازیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

پارک شهری با الگوی باغ ایرانی

در بسیاری از شهرهای امروزی، فضاهایی تحت عنوان باغ، پارک، فضای سبز و ... ایجاد می‌شود که طراحی و اجرای آنها معمولاً با شیوه‌های سلیقه‌ای و بدون بهره‌مندی از یک مبانی نظری در عرصه باغ‌سازی صورت می‌گیرد. دقت در نمونة بوستان‌ها و پارک‌های معاصر این نکته را روشن می‌کند که جامعه ایران به عنوان تمدنی که خود ایجادکنندة باغ و دارای یکی از سبک‌های مهم باغ‌سازی در جهان است، فاقد روشی جدید برای طراحی باغ و ...

full text

بازیابی طرح تک محوری چهارباغ ایرانی

در شش دهه مطالعه علمی باغ ایرانی, طرح چهارباغ ایرانی به عنوان مهم‌ترین الگوی شکل‌دهنده به معماری آن و با هندسه اصلی، دو محور عمود برهم که عرصه باغ را به چهار قسمت مساوی تقسیم می‌کند معرفی شده است. بررسی فراگیر اسناد و مدارک از جمله دودمان شناسی واژه‌گان، نقشه کاوش‌های باستان شناسی باغ پاسارگاد، متون توصیف احداث باغ به ویژه کتاب ارشادالزراعه، طرح باغ‌های موجود، ، آثارهنرهای تاریخی ملهم از باغ ا...

full text

چگونگی بازتاب شاخصه‌های مناظر شفابخش در الگوی منظر باغ ایرانی

عناصر معماری منظر سرشار از رویکردهای متفاوت معمارانه است. تناسبات، تضادها، تقارن‌ها، تعالی و دیگر پارامترهای زیبایی‌شناسی نیز در آثار معماری منظر همچون سایر هنرها چشمگیر است. اما رویکردهای کارکردی عناصر معماری منظر در بسیاری از موارد دیده نشده است. به همین منظور ارتباط میان چشم‌انداز و سلامت انسان در تحقیقات و در سطح جهانی بسیار مهم تلقی شده و اهمیت روز افزون پیدا می‌کند از طرفی لذت‌بردن از این...

full text

بازخوانی نظام معماری باغ ایرانی در باغ- فرش ایرانی با تأکید بر نظریه بوم‌شناختی ادراک محیط

In Persian culture, carpet is the most important formal image expression of “Garden”, next to its architectural manifestation. Nowadays, while the historical gardens have already been destroyed by nature or man and lack of documents is dominant, garden’s representation in garden-carpets enables researchers to study the history of Persian gardens. This paper, analyzes Persian g...

full text

پاسارگاد، شهر یا باغشهر هخامنشی؟ بازآفرینی الگوی قدیمی‌ترین باغ ایرانی

پراکندگی آثار برجای‌مانده در دشت پاسارگاد، شناسایی و درک این مجموعه را به‌عنوان اولین پایتخت هخامنشیان دشوار می‌کند. یافته‌های باستان‌شناسی عمدتاً بر اجزا و بناها متمرکز بوده و ساختاری کلی ارائه نمی‌کند. تحقیق حاضر در ابتدا با بررسی اسناد تاریخی در کنار یافته‌های اخیر باستان‌شناسی سعی در اثبات وجود باغ به‌عنوان عامل پیونددهنده در محوطه پاسارگاد دارد. در گام دوم با تحلیل عناصر به‌جامانده مبتنی ب...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 12

pages  17- 30

publication date 2009-11-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023